Charakterystyka
Blockchain to rozproszona baza danych, która zawiera stale rosnącą ilość informacji pogrupowanych w bloki i powiązanych ze sobą w taki sposób, że każdy następny blok zawiera oznaczenie czasu, kiedy został stworzony oraz link do poprzedniego bloku, będący zaszyfrowanym "streszczeniem" jego zawartości. Technologia blockchain, czyli w naszym tłumaczeniu łańcuch bloków służy do przechowywania i przesyłania informacji o transakcjach zawartych w internecie, które ułożone są w postaci następujących po sobie bloków danych. Pojedynczy blok składa się z nagłówka i danych. Poszczególne bloki zawierają odwołanie do bloku poprzedniego, dlatego też nie ma możliwości zmiany transakcji bez zmiany wszystkich kolejnych bloków. Jeden blok zawiera informacje o określonej liczbie transakcji, po nasyceniu informacjami, tworzy się następny blok danych, a za nim kolejny, tworząc w ten sposób właśnie łańcuch. W łańcuchu średnio co 10 minut pojawia się nowy blok, w którym mogą być przesyłane informacje o transakcjach, np. handlowych, udziałów, akcji, stanów własności, sprzedaży, kupna wytworzeniu energii elektrycznej, kupnie lub sprzedaży walut, w tym kryptowalut.
W technologii blockchain tworzone są unikalne, jednoznaczne “odciski” danych za pomocą jednokierunkowych funkcji skrótu, tzw. funkcji hasz. Ich działanie polega na wyliczaniu krótkiej sygnatury dla podanych danych wejściowych. Posiadając na wejściu dowolny dokument czy inne informacje w postaci cyfrowej, a nawet całe ogromne zbiory danych, możemy za pomocą funkcji haszującej wyliczyć “skrót” tych danych, który będzie odporny na kolizje ponieważ dwa różne zestawy danych nie dadzą tego samego skrótu i nie ma praktycznie możliwości wygenerowania zestawu danych o takim samym skrócie jak wskazany zestaw danych. Inną cechą skrótu jest jego jednokierunkowość i nieodwracalność, nie da się odtworzyć oryginalnej wiadomości znając jej skrót. Cechy te są w praktyce wykorzystywane do szybkiej identyfikacji danych cyfrowych i weryfikacji integralności tych danych. Chodzi o to, żeby nawet najmniejsza zmiana w danych źródłowych powodowała, że wyliczony hash różni się od skrótu danych źródłowych. Ten podstawowy mechanizm kryptograficzny może być wykorzystywany do zapewniania integralności całych zestawów danych, dla których skróty poszczególnych składowych zestawu są wyliczane niezależnie, a następnie obliczając hierarchicznie skróty skrótów uzyskujemy na końcu jeden hash identyfikujący cały zestaw danych.
Właśnie takie rozwiązanie jest wykorzystywane w blockchain, gdzie poszczególne transakcje są hashowane oddzielnie, a cały zestaw transakcji tworzy blok, odwzorowany za pomocą drzewa skrótów pozwalający zidentyfikować nie tylko zamianę danych w pojedynczej transakcji, ale także jakąkolwiek próbę wymiany całej transakcji na inną[1]. Istotnym składnikiem technologii blockchain jest kryptografia asymetryczna, która pozwala zaszyfrować informacje wymieniane między dwiema stronami, bez konieczności uzgadniania przez te strony jednego wspólnego klucza zabezpieczającego.
Certyfikaty i podpisy cyfrowe bazujące na tym rodzaju kryptografii są obecnie dosyć powszechnie używane. Istnieją jednak różnice między nimi, a wykorzystaniem mechanizmu kryptografii asymetrycznej w technologii blockchain. Podstawową jest fakt, że kryptografia asymetryczna w blockchain jest wykorzystywana przy każdej transakcji. Każdy uczestnik sieci blockchain wchodząc w interakcję z innymi uczestnikami sieci posługuje się za każdym razem swoim kluczem prywatnym do podpisywania wysyłanych przez siebie transakcji oraz kluczami publicznymi adresatów tych transakcji. Poza tym w publicznych sieciach blockchain takich jak Bitcoin czy Ethereum nie ma “certyfikacji kluczy” użytkowników sieci, każdy może wygenerować sobie swoją parę kluczy i od razu stać się pełnoprawnym uczestnikiem wymiany dóbr w ramach wybranej sieci blockchain. Inną charakterystyczną cechą rozwiązań kryptograficznych w technologii blockchain jest tzw. znakowanie czasem. Czas w sieci blockchain jest synchronizowany między uczestnikami sieci, zarówno transakcje, jak i same bloki są znakowane czasem. Inną funkcjonalną cechą blockchain są mechanizmy konsensusu i inteligentne kontrakty (smart contracts)[2].
Mechanizm konsensusu to ogólnie rzecz ujmując mechanizm zatwierdzania transakcji i dołączania nowych bloków do łańcucha, wykonywany przez oprogramowanie węzłów sieci blockchain. W tradycyjnych rozwiązaniach, żeby potwierdzić transakcje musi występować trzecia strony, która gromadzi dane pozwalające rozstrzygać, która wersja zdarzeń przedstawiona przez uczestników procesu powinna być obowiązująca. W blockchain nie jest ona potrzebna, zastąpiona jest uzgodnieniem dokonywanym automatycznie pomiędzy węzłami sieci, czyli konsensusem.
Istnieją dwa typy mechanizmów konsensusu. Pierwszy to "konsensus Nakamoto”, który polega na przeprowadzeniu dla każdego nowego bloku pewnego rodzaju loterii i wyborze węzła-lidera, który z kolei będzie mógł zaproponować nowy blok do dołączenia do łańcucha, a po zatwierdzeniu tego bloku przez inne węzły uzyskać wynagrodzenie za dodanie tego bloku. Najbardziej znaną implementacją konsensusu tego typu jest tzw. “dowód pracy” (proof-of-work) wykorzystywany w Bitcoin i Ethereum.
Drugi typ bazuje na klasycznym algorytmie bizantyjskich generałów i polega na wykonywaniu przez węzły sieci rund głosowań w celu uzyskania konsensusu. Inteligentne kontrakty natomiast to wyspecjalizowane programy, odpowiadające za wykonywanie podczas przetwarzania transakcji dodatkowych operacji zapisanych w ich kodzie programistycznym. Dzięki temu sieć blockchain uzyskuje dodatkowe możliwości funkcjonalne, pozwalające na dużo bardziej skomplikowane przetwarzanie niż tylko transfer podstawowej kryptowaluty danej sieci.
Systemy oparte o technologię blockchain tworzą niezmienne, znakowane czasem wpisy w rozproszonej bazie danych, dla każdej kiedykolwiek wykonanej, pojedynczej transakcji. Dzięki temu każda transakcja jest łatwo i jednoznacznie identyfikowalna. Ta rozproszona baza danych nie ma wyróżnionego węzła centralnego, ani żadnego “super administratora”, dzięki czemu blockchain nie ma pojedynczego punktu awarii. Dodatkowo mechanizm konsensusu i nieustannie prowadzona przez węzły weryfikacja zapisów zabezpiecza system transakcyjny przed podwójnym użyciem tego samego waloru, dzięki temu przeciwdziała nadużyciom na danych transakcji.
Zastosowanie technologii blockchain
Finanse
Branża finansowa jako pierwsza rozpoznała ogromny potencjał blockchain. Od kilku lat widoczny jest ogromny wysyp start-upów, które rozwijają technologie kryptowalut opartych na blockchain. Powstaje nowa branża, nazywana od finansów i technologii branżą FinTech, a w branży ubezpieczeniowej Insurance Tech. W 2015 r. powołano konsorcjum banków i firm FinTech, zajmujące się rozwijaniem technologii blockchain. W skład konsorcjum weszły m.in. Citi, Bank of America, Morgan Stanley, Societe Generale, Deutche Bank, HSBC, Barclays, Credit Suisse, Goldman Sachs, JP Morgan i ING.
Instytucje finansowe chcąc prowadzić interesy z klientami obowiązane są przestrzegać określonych procedur. Są one niezbędne do ich zidentyfikowania i uzyskania pewnych, odpowiednich oraz trafnych informacji.
Sprawdzenie takie może odbywać się w imieniu instytucji lub klienta detalicznego w celu dokładnego oszacowania ryzyka kontrahenta, ale też, żeby chronić każdą ze stron od działań przestępczych, takich jak oszustwa tożsamości lub pranie brudnych pieniędzy. W czasach, w których ludzie często zmieniają swoje miejsca pracy, lokalizację i usługi biznesowe, procesy KYC są coraz bardziej kosztowne i skomplikowane. Nic więc dziwnego, że firmy na całym świecie są bardzo zainteresowane redukcją tych kosztów oraz ograniczeniem liczby sprawdzeń klienta. Poza tym standardowe procedury są często nieefektywne oraz pełny nadmiarowych kroków, co w konsekwencji prowadzi do niekorzystnych efektów takich jak[3]:
- niewygoda dla klientów - klienci przy każdym nowym procesie rejestracji muszą, czasem wiele razy, przedstawiać takie same dokumenty, często z coraz to nowymi wymaganiami;
- wysokie koszty operacyjne - firmy muszą inwestować znaczne zasoby w kapitał ludzki oraz zbierać wymagane dokumenty, często z wielu różnych źródeł, a potem weryfikować je;
- mało elastyczna technologia - funkcjonujące systemy często nie mogą skutecznie dostosować się do potrzeb zmieniających się wymagań regulacyjnych.
Blockchain wiele tych problemów rozwiązuje, bardzo ułatwia wprowadzanie oraz przechowywanie danych, a tym samym implementacja procesu KYC w technologii blockchain pozwala zredukować i wyeliminować ilość sprawdzeń klienta w procesie KYC. Zastosowanie systemu rozproszonych rejestrów może zapewnić wymierne korzyści dzięki automatyzacji procesu, czego efektem jest ograniczenie liczby niezgodności względem nałożonych wymogów. Rejestr bazujący na technologii blockchain nie tylko może ograniczyć powielanie pracy przy wykonywaniu kontroli KYC, lecz stwarza też możliwość zaszyfrowanych aktualizacji danych klienta, które następnie mogą być automatycznie dystrybuowane do wszystkich banków w czasie zbliżonym do rzeczywistego. Ponadto blockchain zapewnia wgląd w historyczne zapisy wszystkich udostępnionych dokumentów oraz działań podejmowanych wobec każdego klienta w zakresie zapewnienia zgodności z regulacjami.
Poza tym technologia blockchain może zapewnić niezaprzeczalny dowód, że wszystkie wymagane kontrole KYC zostały przeprowadzone przez zaufaną stronę przed wykonaniem transakcji przez klienta. Taki dowód stanowiłby cyfrowy odpowiednik notarialnego poświadczenia tożsamości.
Obecne rozwiązania blockchain zapewniają[4]:
- techniki kryptograficzne, łączące w sekwencje kolejno utworzone bloki danych;
- niezmienne i odporne na manipulacje transakcje;
- protokół konsensusu w zdecentralizowanej sieci transakcji;
- replikowane dane i pełną ścieżkę audytu wykonanych transakcji;
- cyfrowe tożsamości i podpisy cyfrowe;
- inteligentne kontrakty - inteligentne transakcje.
Wykorzystanie technologii blockchain pozwala w sposób zintegrowany przeprowadzać procesy analityczne I kontrolne pomiędzy instytucjami finansowymi, a jednocześnie zapewnia nieograniczony dostęp regulatorów do badania tego systemu jako całości. Wszyscy uczestnicy procesu mają dostęp zarówno do danych kontrolnych jak i dzienników zdarzeń. Prowadzi do modelu, w którym instytucje finansowe, w celu wymiany danych w zaufanym rozproszonym rejestrze, dostarczają bardziej skorelowane informacje pozwalające na skuteczną ich analizę. Odzwierciedlenie w blockchain powiązań transakcji pomiędzy wieloma instytucjami, sprawi, że weryfikacja klienta na postawie tych transakcji będzie dużo łatwiejsza. Zmniejszy to jednocześnie koszty operacyjne oraz pozwoli na łatwiejszą i szybszą obsługę klienta, co jest bardzo istotne we współczesnym mobilnym świecie.
W dobie cyfryzacji, dane używane do udowodnienia tożsamości już są (lub będą za chwilę) cyfrowe, blockchain mógłby więc umożliwić natychmiastową weryfikację tożsamości. Rozwiązanie takie usuwa potrzebę zaufania trzeciej stronie, w zamian za zaufanie uzgodnionemu w procesie konsensusu zestawowi danych.
Rozwiązanie KYC na bazie blockchain daje większe bezpieczeństwo przy jednoczesnej redukcji kosztów operacyjnych. Rozwiązanie takie może zaoferować kilka unikalnych cech, przynoszących korzyści firmom oraz klientom, są to:
- cyfrowy notariusz - dane cyfrowe mogą być podpisane przez wykorzystanie kryptograficznego skrótu oraz stempla czasowego, tworząc w blockchain niezmienny rekord z unikalnym podpisem cyfrowym;
- uniwersalne śledzenie - pochodzenie każdego dokumentu można prześledzić niezależnie od pojedynczego uczestnika lub systemu, przy użyciu powszechnie dostępnych narzędzi;
- raportowanie przebiegu procesu - w dowolnym momencie można wygenerować szczegółowy raport, który opisuje daty, godziny, dane i podpisane dowody kryptograficzne dowolnej części procesu;
- wbudowana prywatność - wszystkie dane klientów są prywatne i mogą być udostępniane instytucjom na potrzeby procesu weryfikacji, ich widoczność zależy od przydzielonych uprawnień;
- poprawa jakości obsługi klienta - gdy klient zaczyna proces rejestracji w systemie dostawcy usług, może on udostępniać wyłącznie token cyfrowej tożsamości zamiast oryginalnych dokumentów;
- obniżenie kosztów - poprzez uproszczenie procesu weryfikacji i automatyzację raportowania, rozwiązania na bazie blockchain mogą zmniejszyć koszty ponoszone przez wszystkie uczestniczące strony.
Rozwiązania weryfikacyjne oparte na technologii blockchain pozwalają zwiększyć poziom bezpieczeństwa, wiarygodności, zaufania i przejrzystości. Cyfrowe dowody tożsamości mogą być tworzone po walidacji wymaganych informacji przekazanych przez klienta. Odpowiednie narzędzia zapewniają bezpieczne przechowanie wszystkich wykorzystywanych identyfikatorów cyfrowych. Klienci mogą nimi zarządzać poprzez przyznawanie odpowiednich uprawnień dla instytucji, z którymi komunikują się cyfrowo.
Energetyka
Następną branżą, która dostrzegła potencjał blockchain jest energetyka. Chodzi o wykorzystywanie tej technologii do rozliczania transakcji kupna-sprzedaży energii pomiędzy jej małymi producentami, np. gospodarstwami domowymi a ich klientami, odbiorcami energii, również rozproszonymi, np. samochodami elektrycznymi.
Obecnie rozwojowi energetyki rozproszonej, bazującej na małych źródłach energii, nie sprzyja organizacja rynku energetycznego. Jego obecny kształt nadal odzwierciedla głównie potrzeby dużej energetyki bazującej na scentralizowanym wytwarzaniu. Jednak i tu pojawiają się zmiany. Pojawiły się już pierwsze europejskie koncerny energetyczne, które przeprowadziły pierwszą transakcję na rynku energetycznym, korzystając z technologii blockchain. Podobnie jak energetyka bazująca na rozproszonych, mniejszych źródłach wytwarzania, nowy system rozliczeń, bazujący na technologii blockchain, jest również rozproszony i nie ma w nim centralnych jednostek nadzorujących realizowane transakcje.
Technologia blockchain umożliwia zawieranie transakcji sprzedaży energii bezpośrednio, w czasie kilku sekund, co w innych przypadkach wymaga centralnego pośrednika[5]. Dzięki bezpośredniej sprzedaży, bez dodatkowych partnerów, zostanie obniżony koszt zakupu energii. Na redukcji kosztów w przyszłości skorzystają więc odbiorcy końcowi.
Blockchain to technologia, która również nadaje się do rozliczania transakcji na rynku energetycznym, realizowanym między mniejszymi producentami energii – np. gospodarstwami domowymi, a odbiorcami, którzy mogą kupować od nich energię. Bazuje na sieci peer-to-peer, omijającej centralne serwery i instytucje prowadzące nadzór nad wymianą handlową. Dzięki blockchain każdy komputer w sieci może brać udział w przesyłaniu i uwierzytelnianiu transakcji, bez konieczności udziału centralnej giełdy. Posiadając te cechy blockchain ma zachowywać pełne bezpieczeństwo, a system sam ma wychwytywać nieautoryzowane transakcje.Działania zmierzające do uruchomienia zdecentralizowanego handlu energią podejmują już pierwsze koncerny energetyczne, np. Vattenfall, który uruchomił w ubiegłym roku w Holandii projekt zmierzający do wypracowania takich narzędzi które umożliwiają małym producentom energii dzielenie się nią z innymi uczestnikami rynku.
Nad zastosowaniem technologii blockchain w rozliczeniach za ładowanie samochodów elektrycznych pracuje niemiecki koncern Innogy. Projekt zakłada, że każdy samochód będzie mieć wbudowane oprogramowanie umożliwiające zdalne rozliczanie się za sesje ładowania, z wykorzystaniem kryptowalut.
W przyszłości systemy opracowywane z wykorzystaniem blockchain mogą ułatwić i uatrakcyjnić kolektywne inwestycje w instalacje fotowoltaiczne montowane w budynkach. Ich mieszkańcy byliby współwłaścicielami tych instalacji i będą mogli zarabiać na sprzedaży nadwyżek energii. Wykorzystane oprogramowanie ma realizować transakcje optymalnie, decydując np. o tym, czy w danym momencie produkowaną energię bardziej opłaca się skonsumować samemu, w tym ładując samochód elektryczny lub magazyn energii, czy odsprzedać ją do sieci.
Branża energetyczna może wykorzystać wypracowane przez sektor finansowy podstawowe założenia w obszarze wykorzystania blockchaina:
- zdecentralizowane przechowywanie danych zwiększające bezpieczeństwo;
- dokonywanie płatności, zawieranie i weryfikacja transakcji, zdigitalizowane inteligentne kontrakty;
- brak pośredników w zdecentralizowanych modelach biznesowych.
W systemie opartym na technologii blockchain oraz inteligentnych kontraktach to właśnie konsumenci mogliby zarządzać danymi dotyczącymi umów. Sami określaliby warunki poboru energii elektrycznej i jej zużycia. Blockchain umożliwiłby bezpośrednie połączenie producentów z odbiorcami, a co za tym idzie decentralizacja systemu obrotu energią.
Wiedząc, że niektórzy konsumenci są jednocześnie producentami, czyli tzw. Prosumentami, nie tylko więc zużywają energię, ale także dysponują pewną mocą wytwórczą w postaci instalacji solarnych, małych turbin wiatrowych czy małych elektrociepłowni. Blockchain pomógłby im w odsprzedawaniu nadwyżek energii na przykład sąsiadom. Niepotrzebni byliby do tego pośrednicy. Branża energetyczna chce wykorzystać wypracowane podstawowe założenia w obszarze wykorzystania technologii blockchain, takie jak[6]:
- Inteligentne kontrakty - wykorzystywane w blockchain mogą zapewnić automatyczną kontrolę nad przesyłaniem energii w sieci. Natomiast instalacje przechowujące energię również mogłyby być automatycznie kontrolowane. Inteligentne kontrakty pomogłyby więc zachować równowagę między podażą a popytem. W sytuacji gdyby wytworzono więcej energii niż byłoby potrzebne, możliwe będzie automatyczne skierowanie tej nadwyżki do systemów magazynowania energii. Zaś energia z zapasów może być udostępniana w chwili, kiedy bieżąca produkcja nie nadążałaby za zapotrzebowaniem.
- Inteligentne kontrakty i rozproszona księgowość - (w bezpieczny sposób dokumentująca wszelkie czynności) mogą być wykorzystane do funkcjonowania sieci i magazynów energii. Blockchain umożliwia zdecentralizowane przechowywanie wszystkich danych transakcyjnych. Umożliwiłoby to prowadzenie rozproszonego bezpiecznego i odpornego na manipulacje, rejestru wszystkich przepływów energii oraz transakcji.
- Dokumentowanie własności - i związanych z nią transakcji jest kolejną właściwością możliwą przy zastosowaniu tej technologii. Blockchain pozwala nie tylko na dokumentację własności ale też bezpieczne przechowywanie danych o własności. Te możliwości są szczególnie ważne w certyfikacji energii. Można byłoby weryfikować energię elektryczną pod kątem odnawialności jej źródeł oraz obrotu emisjami. W blockchain można byłoby przechować historię własności każdego certyfikatu wraz z pełnym rejestrem transakcji. Rejestr oraz aktualny stan takich aktywów jak inteligentne liczniki, sieci i instalacje wytwórcze mógłby również opierać się na łańcuchu bloków. W przyszłości zintegrowanie technologii blockchain z urządzeniami inteligentnymi może mieć duże znaczenie. Połączenie tych rozwiązań pozwoliłoby na szereg usprawnień w sektorze energetycznym.
- Prosty model rozliczeń - to kolejny plus tej technologii. Brak dostępu do stacji ładowania to bardzo istotny problem hamujący upowszechnianie samochodów elektrycznych. W zasadzie takie stacje można instalować w dowolnym miejscu w przestrzeni publicznej. Problem polega na braku możliwości rozliczania się na takich stacjach. Technologia blockchain pozwoliłaby na uproszczenie systemu rozliczania. Na przykład samochód elektryczny zaparkowany przed sklepem automatycznie logowałby się do stacji ładowania i uzupełniał zapas energii a kierowca automatycznie otrzymywałby rachunek za pobraną energię.
Blockchain może służyć do utworzenia archiwum wszystkich danych rozliczeniowych związanych z poborem energii elektrycznej. Inteligentne liczniki w połączeniu z tą technologią pozwolą na automatyczne odczytywanie parametrów i naliczanie należności za zużycie energii. Konsument zaś będzie miał większą kontrolę nad dostawami energii i danymi dotyczącymi zużycia.
Transport towarów
Technologia blockchain z dużym powodzeniem może być stosowana do rejestrowania różnych faktów i zdarzeń jako transakcji w blockchain. Zakładając, że dane o położeniu byłyby umieszczane w blockchain, otrzymalibyśmy zapis naszej trasy[7]. Nikt nie mógłby zmodyfikować udostępnionego śladu geolokalizacji. Dzięki charakterystycznemu dla blockchain znakowaniu czasem otrzymujemy trasę obiektu skorelowaną z czasem, w jakim odbywały się zapisy w punktach kontrolnych. Jeżeli tylko możemy „oznakować” interesujący nas obiekt w sposób jednoznaczny, to jednocześnie mamy narzędzie do pewnego i wiarygodnego śledzenia przemieszczania towarów. Śledzenie pochodzenia oraz przemieszczania w całym łańcuchu dostaw odgrywa znaczącą rolę przy towarach o wysokiej wartości, takich jak towary luksusowe, farmaceutyki, kosmetyki czy elektronika. Zawsze, gdy element fizyczny zmienia położenie w czasie token cyfrowy jest przenoszony równolegle tak, że prawdziwy łańcuch dostaw jest precyzyjnie odzwierciedlony przez łańcuch transakcji na poziomie blockchain. Pozwala to w znacznym stopniu ograniczyć nadużycia podczas dystrybucji oraz reagować praktycznie natychmiast po wykrytej nieprawidłowości.
Niezaprzeczalne śledzenie pochodzenia i trasy towarów to dopiero pierwszy i w miarę oczywisty przypadek użycia tej technologii. Dla wielu towarów, takich jak żywność czy farmaceutyki, ważniejsze od samej trasy są warunki, w jakich były one przewożone[8]. Dzięki specjalnym czujnikom potrafiącym komunikować się z siecią Internet, a tym samym z blockchain, możemy dodatkowo mierzyć i rejestrować takie parametry jak temperatura czy wilgotność powietrza podczas transportu i pomiary takie również umieszczać wraz z lokalizacją punktów kontrolnych jako transakcje blockchain[9]. Zapisane wartości są niemodyfikowalne, co przy transparentności odczytu danych daje skuteczne narzędzie weryfikacji przez odbiorcę towaru i klienta końcowego.
Już obecnie istnieją systemy działające w oparciu o ten model, klient otrzymuje aplikację mobilną, dzięki której skanując kod kreskowy towaru w sklepie jest w stanie zweryfikować jego pochodzenie i prześledzić przebytą trasę oraz warunki, w jakich ten towar był transportowany. Stosując takie rozwiązanie dostawcy mogą zarówno zagwarantować wysoką jakość towaru, jak i przedstawić odbiorcy wiarygodne dowody zachowania wysokich standardów jakości w całym łańcuchu dostaw, a więc też otrzymać odpowiednio wyższe wynagrodzenie za dostarczony towar.
Potwierdzenie praw własności
Technologia blockchain umożliwia potwierdzenie, że dana rzecz lub dobro należy niezaprzeczalnie do konkretnej osoby i przechowuje te informacje w sposób trwały i niezmienny. Daje to ogromne możliwości zastosowania w dziedzinie różnorodnych rejestrów praw własności. Na przykład w celu potwierdzenia autorstwa wszelkiego rodzaju dokumentów (papierowych, fotograficznych lub nagrań audio/wideo) można wykorzystać tzw. dowody istnienia (proof-of-existence)[10].
Metoda ta pozwala każdemu na przechowywanie kryptograficznego skrótu dowolnego dokumentu w blockchain, co potwierdza, że dane dobro cyfrowe istniało w momencie, gdy dany blok został dodany do łańcucha. Nazwisko autora lub jego jednoznaczny identyfikator tożsamości wstawiony do dokumentu będzie oznaczał powiązanie danego dobra z osobą właściciela. Jeśli nikt nie udowodni posiadania lub znajomości tego konkretnego dobra sprzed daty zapisanej w transakcji w blockchain, autor powinien mieć możliwość dochodzenia swoich praw na podstawie tych zapisów. W USA znane są już precedensy, gdzie jako dowód sądowy został uznany wpis transakcji w blockchain. Otwiera to pole działań w temacie notarialnych potwierdzeń dokumentów oraz aktów własności (np. gruntów). Zabezpieczenie zarówno własności, jak autentyczności jest jeszcze bardziej krytyczne i pożądane, gdy w grę wchodzą dane wrażliwe, np. dane medyczne (protokoły z testów, wyniki badań, formularze na udzielenie zgody itp.)[11]. Jeśli podczas procesu ktoś ma wątpliwości co do autentyczności danych, może sprawdzić, czy jego informacje są autentyczne, wykorzystując do tego skróty danych oryginalnych zapisane w blockchain.
Inne zastosowania
Również Organizacja Narodów Zjednoczonych zapowiedziała zwiększenie prac nad systemami wykorzystującymi technologie blockchain. ONZ ma nadzieję wdrożyć technologię w takie segmenty ekonomii jak monitorowanie emisji dwutlenku węgla, handel czystą energią oraz alokacja funduszy. Powstała już Koalicja Łańcucha Klimatycznego, której celem będzie badanie przypadków użycia technologii rozproszonej (DLT) w inicjatywach związanych ze zmianą klimatu i ochroną środowiska. Jeśli wyniki okażą się pozytywne, bardzo prawdopodobne, że technologia ta zostanie wdrożona na większą skalę. Koalicja będzie współpracować w celu wsparcia szybkiego rozwoju rozwiązań DLT w zakresie przeciwdziałania zmianom klimatu poprzez łagodzenie skutków i adaptację poprzez wzmocnione działania na rzecz klimatu, w tym, między innymi, pomiar, raportowanie i weryfikację (MRV) wpływu wszelkiego rodzaju interwencji oraz mobilizacja finansowania klimatycznego ze zróżnicowanych źródeł. W nowej koalicji zarejestrowanych jest obecnie 32 kraje, a grupa przewodnicząca projektowi stara się o udział spektrum uwagi organizacji posiadających wiedzę technologiczną pozwalającą na dalsze sprawdzanie systemów blockchain.
Koalicja nie jest jedynym działaniem w kręgu technologii blockchain jakie prowadził ONZ. Ukończony już został proces wysyłania pomocy humanitarnej syryjskim uchodźcom za pomocą technologii blockchain, opartej na Ethereum.
Nasz kraj również zajmuje się tym zagadnieniem. W lipcu 2016 r. Minister Cyfryzacji powołała specjalny zespół ds. bitcoina i Blockchaina. Miał on określić co w pierwszej kolejności należy zmienić w polskim prawie aby stworzyć warunki do zastosowania tej technologii. Inne zadanie dotyczyło edukacji na temat Blockchaina. Jest też pomysł stworzenia nowych kierunków studiów mających przyczynić się do rozwoju tej technologii. W Polsce nie obowiązuje zakaz korzystania z walut cyfrowych, brak jest jednak aktów prawnych, które by porządkowały te zagadnienia i definiowały je. Najwięcej kontrowersji budzą kwestie podatkowe związane z obrotem kryptowalutami. Sam fakt opodatkowania dochodów z tego tytułu wskazuje na ich legalność.
Wszystko na to wskazuje, że w przyszłości Blockchain ma mieć większe znaczenie dla gospodarki niż internet. W ubiegłym roku rynek blockchain osiągnął wartość 415,5 mln dolarów. Jednak, według prognozy analityków z MarketsandMarkets, już w 2022 r. wart będzie ponad 7,6 mld dolarów. To oznacza wzrost na poziomie niemal 80 proc. rok do roku. Świadczy to o skali tego zjawiska.
Z rozszerzonych rejestrów korzystają już rządy takich państw, jak Estonia, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Grecja czy Honduras. Państwowe systemy komputerowe oparte o blockchain dają niespotykaną dotąd transparentność, umożliwiając obywatelom zdalne załatwianie spraw urzędowych w sposób szybki i jednocześnie bezpieczny. Decentralizacja ma jeszcze jedną, istotną zaletę: nawet jeśli hakerom udałoby się przeprowadzić skuteczny atak, który wyłączyłby z obiegu część kluczowych komputerów administracji publicznej, to i tak nie sparaliżuje on całego systemu, a takie sytuacje w przypadku Estonii miały już miejsce w przeszłości.
Podsumowanie
Niewątpliwie użycie technologii blockchain, wpływa na zwiększenie efektywności funkcjonowania przedsiębiorstw oraz poprawę jakości życia zwykłych ludzi[12]. W pracy przytoczono tylko wybrane przykłady wykorzystania tej technologii. Nie jest ona jeszcze powszechnie znana I stosowana ale jej ogromny potencjał powoduje, że praktycznych zastosowań będzie coraz więcej. Należy też zauważyć, że blockchain wprowadza bardzo ważny, nowy aspekt do sieci Internet, to bezpośrednie relacje ekonomiczne między członkami sieci. Dodając do tego zdolność potwierdzenia autentyczności fizycznych bądź cyfrowych dóbr oraz tożsamości osób, otrzymujemy zupełnie nowe, nieznane dotychczas narzędzie.
Bartłomiej RUTKOWSKI
[1] pl.wikipedia.org.wiki/Drzewo_hash
[2] pl.wikipedia.org/wiki/Problem_bizantyjskich_generalow
[3] www.positiverse.com/pl/poznaj-swojego-klienta-kyc
[4] www.positiverse.com/pl/poznaj-swojego-klienta- kyc
[5] gramwzielone.pl/trendy/28482/blockchain-wkracza-do-energetyki-pomoze-prosumentom-i-energetyce-rozproszonej
[6] pl.likedin.com/pulse/obrot-energia-w-oparciu-oblockchain-piotr-luba
[7] Człowiek w cyberprzestrzeni 1/2017
[8] en.wikipedia.org/wiki/Internet_of_things
[11] www.wired.com/2017/02/moving-patient-data-messy-blockchain-help
[12] Czlowiek w Cyberprzestrzeni 1/2017.org/wiki/Problem_bizantyjskich_generalow
[3] www.positiverse.com/pl/poznaj-swojego-klienta-kyc
[4] www.positiverse.com/pl/poznaj-swojego-klienta-kyc
[5] gramwzielone.pl/trendy/28482/blockchain-wkracza-do-energetyki-pomoze-prosumentom-i-energetyce-rozproszonej
[6] pl.likedin.com/pulse/obrot-energia-w-oparciu-oblockchain-piotr-luba
[7] Człowiek w cyberprzestrzeni 1/2017
[8] en.wikipedia.org/wiki/Internet_of_things
[11] www.wired.com/2017/02/moving-patient-data-messy-blockchain-help
[12] Czlowiek w Cyberprzestrzeni 1/2017
