Technologia blockchain to temat dla większości społeczeństwa zupełnie nowy i dość trudny. Przyczyną tej sytuacji jest zapewne fakt, że owa technologia jest relatywnie młoda. Pierwsze informacje o blockchain pojawiły się przy okazji wprowadzenia bitcoina - pierwszej kryptowaluty. To właśnie na rozwiązaniu blockchain zostało oparte jej funkcjonowanie, a dokładne zasady działania zostały przedstawione w manifeście Satoshiego Nakamoto w 2008 r. Niemniej jednak dopiero od końca ubiegłego roku możemy zauważyć większe zainteresowanie tą technologią w Polsce. W głównej mierze dzieje się tak za sprawą rządowego programu „Od papierowej do cyfrowej Polski” koordynowanego przez Ministerstwo Cyfryzacji, gdzie właśnie jeden z trzynastu strumieni jest dedykowany tematyce blockchain i kryptowalutom.
Co to jest blockchain?
Poniżej został przedstawiony schemat transakcji w publicznym blockchain. Jak widać z poniższego rysunku wszystkie transakcje pomiędzy uczestnikami zawierane są bezpośrednio – bez udziału osób/instytucji trzecich. Oznacza to, że transakcja taka jest wykonywana natychmiastowo po zgodzie wyrażonej podpisem kryptograficznym właścicieli kluczy prywatnych. Wszystkie transakcje opisane są tzw. haszem, czyli skrótem dzięki czemu możemy dowiedzieć się czego ta transakcja dotyczyła. Dodatkowo w blockchain wszystkie transakcje są widoczne począwszy od pierwszej, każdy ma dostęp do historii – żadnej transakcji w tej technologii nie da się cofnąć czy powtórzyć. Technologia ta opiera się na sieci peer-to-peer, czyli modelu komunikacji w sieci komputerowej, gdzie zadania rozdzielone są pomiędzy równe sobie pod względem uprawnień osoby (węzły)[1]. W sytuacji, w której ktoś chciałby oszukać, zmienić lub wprowadzić nieautoryzowaną transakcję, węzły blockchain w procesie weryfikacji i uzgadniania odkryją, że w jednej z kopii księgi występuje transakcja niezgodna z zapisami w sieci i odmówią uwzględnienia jej w łańcuchu bloków.
Źródło: https://mc.gov.pl/files/leksykon_pojec_na_temat_technologii_blockchain_i_kryptowalut.pdf
Przykłady zastosowania technologii blockchain przez rządy
Gruzja - rejestr gruntów oparty na technologii blockchain
Rząd Gruzji używa aktualnie blockchain do rejestracji tytułów własności gruntów. Dodatkowo Gruzińska Narodowa Agencja Rejestru Publicznego (NAPR) i Bitfury (dostawca technologii) postanowiły rozszerzyć współpracę o sprzedaż i zakup tytułów własności, hipotek, dzierżaw, nowe rejestracje tytułów własności gruntów, rozbiórki i usługi notarialne. System ma na celu zwiększyć przejrzystość tytułów własności, zmniejszyć częstość występowania oszustw i przynieść znaczne oszczędności czasu i kosztów w procesie rejestracji.
Wielka Brytania - blockchain-as-a-service, płatności z tytułu opieki społecznej
W ubiegłym roku brytyjski rząd rozpoczął próbę wykorzystania technologii blockchain w Departamencie Pracy i Emerytur. Dzięki temu wnioskodawcy mogą korzystać z mobilnej aplikacji w celu otrzymywania i wypłaty świadczeń opieki społecznej, a transakcje te rejestrowane są w technologii DLT (za zgodą obywateli) w celu wsparcia zarządzania finansowego. System ten ma pomóc w takich obszarach, jak zmniejszenie oszustw związanych z wypłatami świadczeń opieki społecznej, ochronę infrastruktury krytycznej i rejestrowanie aktywów.
Dodatkowo technologia blockchain-as-a-service została udostępniona agencjom rządowym w celu jej zakupu za pośrednictwem cyfrowego rynku rządu brytyjskiego. Dzięki tej usłudze agencje rządowe mają swobodę eksperymentowania, budowania i wdrażania usług cyfrowych opartych na technologii rozproszonej księgi[2].
Estonia - zarządzanie tożsamością, e-głosowanie, elektroniczne rejestry zdrowia
Estoński rząd jest uważany za pioniera w zakresie wykorzystywania technologii blockchain w infrastrukturze publicznej. Aż 94% obywateli Estonii posiada cyfrowe dowody tożsamości, ponadto Estończycy mogą korzystać z serwisu E-stonia, który umożliwia im dostęp do różnych usług publicznych m.in. i-Voting, e-Tax Board, e-Business, e-Banking, e-Ticket czy e-School. Dzięki platformie blockchain obywatele mogą zweryfikować integralność zapisów przechowywanych w rządowych bazach danych i kontrolować, kto ma do nich dostęp. Oszczędności wynikające z wprowadzenia tego systemu wynoszą 2% PKB[3].
Singapur - płatności międzybankowe
Singapurski Bank Centralny (MAS) z powodzeniem ukończył pilotażowy projekt wykorzystujący technologię blockchain w obszarze płatności międzybankowych. Technologia ta ma na celu uproszczenie procesu płatności, skrócenie czasu transakcji, zwiększenie przejrzystości i odporności systemu oraz zmniejszenie kosztów długoterminowego przechowywania danych. Ponadto MAS chce wprowadzić możliwość transgenicznych płatności oraz przetestować ta technologię w kontekście obrotu obligacjami. Dodatkowo MAS we współpracy z instytucjami finansowymi wykorzystywał infrastrukturę blockchain do produkcji kryptowaluty.
Dubaj - Global Blockchain Council
Dubaj powołał radę składającą się z członków z sektora publicznego i prywatnego do zbadania obecnych i przyszłych zastosowań blockchain. Rada ta wyodrębniła siedem obszarów, w których chce wykorzystać tą technologie, są to: rejestry zdrowia, handel diamentami, przenoszenie tytułów własności, rejestracja przedsiębiorstw, cyfrowe testamenty, turystyka i żegluga. Do 2020 roku wszystkie rządowe dokumenty mają być zabezpieczone technologią blockchain. Oszacowano, że każdego roku system ten ma możliwość zaoszczędzenia 25,1 milionów godzin wydajności gospodarczej.
Delaware, Stany Zjednoczone – smart contracts, archiwa publiczne
Delaware jest pierwszym amerykańskim stanem, który wykorzystał technologię do przechowywania umów i innych danych korporacyjnych. Zapewni to większe bezpieczeństwo i umożliwi automatyczny dostęp do dokumentów akcjonariuszom, inwestorom i pracownikom. Wykorzystanie technologii oznacza m.in. oszczędność w kosztach fizycznego przechowywania dokumentów[4].
Polska – projekt "Od papierowej do cyfrowej Polski"
Polska jest jednym z krajów, który pracuje nad wdrożeniem technologii blockchain w administracji państwowej. Prowadzony przez Ministerstwo Cyfryzacji projekt funkcjonuje w ramach 13 strumieni prac: Cyfrowe Usługi Publiczne, Cyfrowa Tożsamość, Zwiększenie Obrotu Bezgotówkowego, Schematu Krajowego, e-Faktura i e-Paragon, e-Daniny i e-Świadczenia, e-Zdrowie, e-Sprawozdawczość, Blockchain i Kryptowaluty, e-Skrzynka i e-Doręczenie, e-Transport i e-Przepływy towarów, Architektura IT, Cyberbezpieczeństwo. Projekt ten przyniesie wiele korzyści zarówno obywatelom, przedsiębiorstwom jak i polskiej gospodarce, m.in.[5]:
- Wygoda dla obywateli - według Diagnozy Społecznej 2013-2014, 65% Polaków deklaruje chęć korzystania z obsługi internetowej w obszarze spraw publicznych. Zwiększenie liczby usług dostępnych cyfrowo i ich pełna digitalizacja (end-to-end) wychodzi naprzeciw tym oczekiwaniom.
- Szybsze i tańsze procesy - zdalne załatwianie spraw to mniejsza czasochłonność zarówno dla obywatela jak i administracji publicznej. Cyfryzacja procesów ograniczy ich koszty (np. dzięki internetowym wnioskom zamiast papierowych).
- Zwiększenie wpływów podatkowych - luka podatkowa VAT szacowana jest na ok. 3% PKB w 2015 r. Powrót do sytuacji z 2007 r., kiedy luka ta była najniższa i wynosiła 0,6% PKB, mógłby przynieść budżetowi państwa ponad 42 mld złotych dodatkowych wpływów.
- Zmniejszenie szarej strefy - według Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową w 2016 roku szara strefa będzie stanowiła w Polsce 19,7% PKB. Zwiększenie obrotu bezgotówkowego utrudni działalność w szarej strefie.
- Nowoczesny wizerunek - cyfryzacja i rozwój e-usług publicznych buduje wizerunek nowej, innowacyjnej polskiej gospodarki.Nowoczesny wizerunek to promocja polskiej gospodarki oraz szansa na nowe inwestycje.
Podsumowując technologia blockchain daje możliwość rządom jak i władzom regionalnym wprowadzić wiele usprawnień takich jak[6]:
- niższe koszty operacyjne, w tym ograniczenie oszustw i błędów w płatnościach;
- większa przejrzystość transakcji między agencjami rządowymi a obywatelami;
- zwiększenie dostępu do usług finansowych dla osób pozostających na obrzeżu systemu finansowego;
- niższe koszty ochrony danych obywateli przy jednoczesnej możliwości wymiany danych między różnymi podmiotami;
- ochrona kluczowej infrastruktury.
Oddziaływanie technologii cyfrowych na społeczeństwa i gospodarki jest nieuniknione. Jednakże charakter i szybkość tych zmian zależą od obywateli, przedsiębiorstw i rządów krajów. Zastosowanie tej technologii daje możliwość osiągnięcia przewagi konkurencyjnej nad innymi krajami, szybszy wzrost gospodarczy i zwiększony eksport – wszystko to wpłynie na wzrost zamożności państwa i jego obywateli.
Edyta Jajeśniak
[1] mc.gov.pl/files/leksykon_pojec_na_temat_technologii_blockchain_i_kryptowalut.pdf
[2] www.enterpriseinnovation.net
[3] www.lazarski.pl/pl/wydzialy-i-jednostki/instytuty/wydzial-ekonomii-i-zarzadzania/centrum-technologii-blockchain/wykorzystanie-blockchain-przez-rzad-estonski/
[4] www.enterpriseinnovation.net/article/how-are-governments-using-blockchain-technology-1122807855
[5] mc.gov.pl/projekty/od-papierowej-do-cyfrowej-polski/wdrozenie-programu-korzysci
[6] fintechpoland.com/pl/podstawy-blockchain-po-polsku-raport
