Blockchain, inaczej łańcuch bloków, jest to technologia, która służy do przechowywania oraz przesyłania informacji o transakcjach zawartych w Internecie. Informacje te zostają ułożone w postaci następujących po sobie bloków danych. Jeden blok zawiera informacje o określonej liczbie transakcji, następnie po jego nasyceniu tworzy się kolejny blok danych, a za nim kolejny i następny, tworząc pewien rodzaj łańcucha. Mogą być przesyłane w nim informacje o różnych rodzajach transakcji, np. handlowych, kupnie lub sprzedaży walut, także kryptowalut.
Główną istotą działania blockchain jest utrzymanie wspólnej i zbiorowej księgi rachunkowej transakcji w cyfrowej postaci, rozproszonej po sieci, w takich samych kopiach. Technologia ta jest oparta na sieci peer-to-peer bez komputerów centralnych, systemów zarządzających oraz weryfikujących transakcje. Każdy komputer podłączony do sieci może brać udział w przesyłaniu oraz uwierzytelnianiu transakcji. Księga ta dzięki skomplikowanym narzędziom kryptograficznym jest w pełni zabezpieczona przed niepowołanym dostępem, a zarazem otwarta jest dla wszystkich. Użytkownik może przejrzeć i zweryfikować całą historię transakcji od samego początku istnienia blockchain aż po dzień dzisiejszy.
W chwili obecnej blockchain może być wykorzystywany do obsługi różnych transakcji, np. handel, rynek energii elektrycznej, waluty. Trwają jednak prace nad wykorzystaniem łańcuchów bloków do podpisu cyfrowego w administracji państwowej czy jako księgi rachunkowej w bankowości. Transakcje te mogą odbywać się poza funkcjonującym od wieków systemem – bez udziału instytucji zaufania publicznego, bezpośrednio pomiędzy stronami transakcji. W technologii blockchain można przechowywać dowolne typy transakcji. Jednym z zastosowań mogą być kryptowaluty, np. bitcoin. Technologia blockchain znalazła uznanie w wielu branżach, m.in. finansowej czy energetycznej.
Przy obecnej technologii i mocy obliczeniowej komputerów nie da się podrobić największych łańcuchów bloków. Szacuje się, że aby złamać sieć blockchaina potrzebna byłaby moc obliczeniowa równa połowie Internetu. Wprowadzenie komputerów kwantowych będzie jednak wymagało wdrożenia nowych zabezpieczeń kryptograficznych[1], co nie powinno być dużą trudnością.
Transakcje zapisane w łańcuchu bloków są nieodwracalne. Każda próba zmiany jednego bloku pociąga za sobą zmianę całego następującego po nim łańcucha bloków. W wypadku, gdyby ktoś chciał próbować oszukać, zmienić albo wprowadzić nieautoryzowaną transakcję, węzły blockchain w procesie weryfikacji odkryją, że w jednej z kopii księgi występuje jakaś transakcja niezgodna z zapisami sieci, odmówią jej uwzględnienia w łańcuchu bloków. Wszystkie dane i transakcje są odporne na różne podrobienia i manipulacje. Dzięki zaawansowanym metodom matematycznym i zabezpieczeniom kryptograficznym można zaufać danym zawartym w księgach rachunkowych transakcji.
Oprogramowanie zostało upublicznione 9 listopada 2008 roku przez Satoshiego Nakamoto. Od tego czasu pobrano je (tj. Bitcoin Core) już ponad 5,5 mln razy. W marcu 2017 roku Polska znajdowała się na 9. miejscu na liście z liczbą ponad 126 tys. pobrań. W początkach funkcjonowania sieci Bitcoin, nagrodą za udział w niej było uwalnianie do tej sieci 50 bitcoinów w każdym bloku. Liczba ta zmniejsza się co ok. 4 lata o połowę. Ostatnia zmiana miała miejsce 9 lipca 2016 roku, a następna nastąpi ok. 27 czerwca 2020 roku. Obecnie w każdym bloku uwalnianych jest do sieci 12,5 bitcoina[2].
Technologia blockchain może odegrać ogromną rolę w ekonomii i przyczynić się do rozwoju gospodarki. Jako pierwsza potencjał blochchain rozpoznała branża finansowa. Od 2014 roku widać ogromny wysyp start-upów, które rozwijają technologie kryptowalut opartych na technologii blockchain. Obecnie powstaje nowa branża FinTech (od słów finanse i technologia) a w branży ubezpieczeniowej - InsurTech. Także w tradycyjnej branży finansowa dostrzega nowe możliwości jakie niesie ze sobą opisywana technologia. W 2015 roku powstało konsorcjum R3 założone przez banki i firmy z branży FinTech, którego celem jest właśnie rozwijanie technologii blockchain. W skład tego konsorcjum weszły m.in.: Citi, Bank of America, Morgan Stanley, HSBC, Barclays czy Goldman Sachs. W lipcu 2016 roku Citi ogłosił, że wypracował własną kryptowalutę: citicoin. Natomiast FinTechowy start-up Chain.com otrzymał 30 mln dolarów dofinansowania w celu zbudowania rozwiązania, dzięki któremu będzie możliwość przesyłania różnych wartościowych aktywów w sieci, np. punktów lojalnościowych czy instrumentów finansowych.
Kolejną branżą, która dostrzegła potencjał technologii blockchain jest energetyka. Blockchain idealnie nadaje się do rozliczania transakcji kupna-sprzedaży energii pomiędzy jej małymi producentami, np. gospodarstwami domowymi a ich klientami, odbiorcami energii, także rozproszonymi np. elektrycznymi samochodami.
Przykładów zastosowań technologii blockchain jest bardzo dużo i wciąż pojawiają się nowe pomysły. Szansę na jej rozwój dostrzeżono między innymi w takich obszarach jak:
- Płatności oraz pożyczki Peer-to-Peer – globalna sieć przekazów pieniężnych i pożyczek, eliminująca pośredników. Przykład: Abra, BTC Jam.
- Internet rzeczy (Internet of Things) – śledzenie stanu, historii, wymiana zdarzeń. Przykład: Filament.
- Systemy głosowania – rozproszone, niezaprzeczalne, automatyczne zliczanie głosów z pełną historią. Przykłady: FollowMyVote.
- Wymiana walut, transakcje międzybankowe – szybkie, pewne i niezawodne systemy transakcyjne. Przykłady: Ripple, Coinbase.
- Transport – wynajem przejazdów, prywatni kierowcy, współdzielenie przejazdów, przewóz osób i rzeczy. Dzięki blockchain i przezroczystości możliwe ominięcie pośredników i regulacji państw (tzw. Uber Killer). Przykład: Arcade City.
- Zdecentralizowane rynki – transakcje zawierane bez pośredników i instytucji. Sprzedaż, współdzielenie i wynajem własności. Przykłady: Open Bazaar, Slock.it.
- Dystrybucja i produkcja energii – przeniesienie do blockchain rozliczania transportu energii, liczników energii, producentów energii (np. osób odsprzedających energię z ogniw fotowoltaicznych), wydawanie certyfikatów i analiza. Przykłady: LO3Energy, Brooklyn Microgrid, SolarChange.
- Tożsamość i jej weryfikacja – rozproszone systemy identyfikacji osób, cyfrowe podpisy, autoryzacje, reputacja. Przykłady: UniquId, OneName, WorldTable.
- Składowanie danych – zaufane, rozproszone, odporne na awarie i próby wpłynięcia na integralność danych systemy składowania danych. Przykłady: NXT, PeerNova.
- Inteligentne kontrakty – automatycznie zawierane i wykonywane kontrakty których nikt nie kontroluje, ale każdy (w obrębie blockchaina) im ufa (zautomatyzowane łańcuchy dostaw). Przykłady: UbiMS, Mirror.
- Hazard, systemy gier, przewidywanie zdarzeń – anonimizacja graczy, przekazy wygranych, osiągnięcia, własne waluty w grach komputerowych, systemy przewidywania (np. ruchu przeciwnika). Przykłady: Augur, Deckbound.
- Digitalizacja dokumentów – składowanie odpowiedników w formie inteligentnych kontraktów, składowanie skanów, odpowiedników w formie plików danych, gwarancja niezaprzeczalności. Przykład: składowanie paragonów w blockchain w celach gwarancyjnych, Colu.
- Identyfikacja, śledzenie dóbr luksusowych – śledzenie dzieł sztuki, diamentów, zegarków, dóbr kolekcjonerskich. Przykłady: Everledger, BlockVerify, Chainlink.
- Usługi rządowe – podatki, składki, hipoteki, akty własności, księgi wieczyste, rejestry (PESEL, NIP itp.). Przykłady: BitNation, ShoCard.
Rewolucja blockchain dopiero nadchodzi. W obecnej chwili rządy wielu państw inwestują ogromne sumy pieniędzy w rozwój technologii, które wykorzystują blockchain. Powstają także setki start-upów, które zbierają pieniądze na rozwój i badania. Światowe Forum Ekonomiczne umieszcza technologię blockchain w TOP10[3].
Ewelina Deptuła
[1] norbertbiedrzycki.pl/blockchain-trzeba-o-nim-wiedziec/
[2] www.lazarski.pl/pl/wydzialy-i-jednostki/instytuty/wydzial-ekonomii-i-zarzadzania/centrum-technologii-blockchain/co-powinnismy-wiedziec-o-technologii-blockchain/
