Główny w kraju ośrodek naukowy w zakresie dyscyplin tytułowych oraz referencyjny ośrodek kliniczno-diagnostyczny. Instytut prowadzi działalność diagnostyczną, leczniczą, naukową, organizacyjną oraz dydaktyczną poprzez różne formy kształcenia naukowego, specjalistycznego i ustawicznego. W zakresie swoich dziedzin Instytut jest organem doradczym, a w niektórych sprawach również wykonawczym Ministerstwa Zdrowia.